Het Individueel Keuzebudget (IKB): wat is het en hoe werkt het?

Een van de belangrijkste ontwikkelingen in “arbeidsvoorwaardenland” is dat steeds meer werkgevers kijken naar flexibiliteit in het arbeidsvoorwaardenpakket. Elke werknemer heeft namelijk zijn eigen behoeftes, maar doorloopt zelf ook bepaalde fases waar verschillende arbeidsvoorwaarden bij horen. Een van de manieren om het pakket flexibel te maken is het Individueel Keuzebudget (IKB). Dit is een flexibel budget dat werknemers meer regie en keuzevrijheid biedt. Dit systeem stelt werknemers in staat om een budget, dat gevoed kan worden vanuit verschillende bronnen, te besteden aan diverse doelen. Het PKB is ontworpen om tegemoet te komen aan de individuele behoeften van werknemers en hen meer controle te geven over hun secundaire arbeidsvoorwaarden.

“Als ik bijvoorbeeld net vader ben geworden, is wellicht vrije tijd op dat moment belangrijker dan geld, terwijl daarvoor misschien geld belangrijker was dan vrije tijd en ik dan ook liever mijn vakantiedagen zou verkopen. Omdat hier veel verschillen in zitten en dit per persoon ook constant weer kan wijzigen, ben ik ervan overtuigd dat er een mate van flexibiliteit in arbeidsvoorwaarden aanwezig moet zijn”.  - Paul Brink (eigenaar Not Secondary).

De verschillende definities van IKB

Als je kijkt naar de markt hebben veel verschillende bedrijven een vorm van een IKB al dan niet vanuit de cao opgelegd of zelf geïnitieerd. Ook gaan er veel verschillende namen / definities de ronde. Wij hebben bij Not Secondary de volgende vaak voorbij zien komen. 

• Individueel Keuzebudget
• Persoonlijk Keuzebudget
• Meerkeuzesysteem Arbeidsvoorwaarden
• Balansbudget
• Duurzaam Inzetbaarheidsbudget
• Flexibel Keuzemodel

Hoewel de namen verschillen, draait het in de kern om flexibiliteit en zelfregie binnen het arbeidsvoorwaardenpakket.

De verschillende soorten werkgevers en het IKB

Naast de verschillende definities zijn we ook veel verschillende soorten werkgevers tegengekomen in de markt die allemaal anders omgaan met het IKB. Onderstaand een overzicht: 

1. Bedrijven met eigen software: voorlopers zoals Achmea hebben hun eigen systemen ontwikkeld.
2. Papieren systemen: sommige bedrijven gebruiken nog steeds papieren documenten voor keuzes.
3. Externe benefits software: Werkgevers die gebruikmaken van software zoals Alleo.
4. Themagebonden keuzebudgetten: Bedrijven die budgetten toewijzen aan specifieke thema's zoals vitaliteit of mobiliteit.
5. Cao-verplichte systemen: Werkgevers die verplicht zijn een keuzebudget aan te bieden volgens de cao.
6. Werkgevers die niets doen: Bedrijven die nog geen IKB hebben geïmplementeerd.

Om een voorbeeld te geven van een branche die verplicht wordt door de cao om een IKB aan te bieden heb ik de volgende passage die staat in de ggz cao: 

Artikel 17 keuzesysteem arbeidsvoorwaarden

De werkgever heeft een keuzesysteem arbeidsvoorwaarden binnen de kaders van de werkkostenregeling. De werknemer kan keuzes maken in de samenstelling van zijn arbeidsvoorwaardenpakket door uitruil van arbeidsvoorwaarden (bronnen). Als de werknemer bronnen inwisselt voor dit doel, dan moet de waarde van de bronnen en dit doel gelijk zijn. Het kopen en verkopen van bovenwettelijke vakantie-uren maakt in ieder geval deel uit van het keuzesysteem arbeidsvoorwaarden.

Dit geeft werkgevers dus de verplichting om iets aan te bieden wat lijkt op een IKB en ik heb in de ggz branche recent wat benchmarking gedaan en je ziet ook dat bij de cao aangesloten werkgevers in hun vacatures duidelijk laten zien dat ze een keuzesysteem arbeidsvoorwaarden aanbieden, maar dat er ook verschil zit in wat er daadwerkelijk wordt aangeboden. Zowel in de benaming als in de inhoud. 

Ook zijn er werkgevers die deels door de cao de mogelijkheid wordt gegeven voor het aanbieden van een stukje flexibiliteit aan hun werknemers, die je ook vaak terugziet in het IKB. Zo heeft de CAO voor tankstations en wasbedrijven de volgende passage in de cao staan: 

Vakantietoeslag op een ander moment

Werkgever en werknemer kunnen in afwijking van lid 1 overeenkomen dat de uitbetaling van de vakantietoeslag maandelijks plaatsvindt, dan wel over een andere periode van 12 maanden wordt berekend.

Het aanbieden van flexibel vakantiegeld is een klassieke optie van de mogelijkheden binnen het PKB en doormiddel van het aanbieden van een PKB met een dergelijke optie worden werkgevers die vallen onder de CAO voor tankstations en wasbedrijven direct dan ook compliant aan dat onderdeel van de CAO. Zo kan het aanbieden van een PKB voor sommige werkgevers ervoor zorgen dat je de bepalingen uit de CAO naleeft. 

Welke keuzemogelijkheden zijn er binnen het IKB?

Nu we weten wat voor soort werkgevers er zijn t.o.v. het IKB, is het interessant om inhoudelijk te kijken naar de PKB’s die worden aangeboden. Ook hier is veel verschil in. Zie hieronder de opsomming van de verschillende keuzes die wij vaak in de praktijk met Not Secondary zijn tegengekomen. 

Een IKB biedt diverse keuzemogelijkheden, waaronder:

• Fitnessabonnementen
• Kopen en verkopen van vakantiedagen
• Flexibel vakantiegeld
• Bijsparen voor pensioen
• Aanvullende mobiliteitsvergoeding
• De leasefiets

Dit is een selectie van veel voorkomende opties, de lijst met alle keuzemogelijkheden die wij tegen zijn gekomen uiteraard veel uitgebreider. Er zijn ook creatievere opties te bedenken, zo kan je bij een van onze opdrachtgevers het IKB aanwenden om tegen een gereduceerde prijs sportkleding te kopen met het logo van de werkgever erop. 

Welke financieringsbronnen zijn er voor het IKB?

En uiteraard moeten keuzes gefinancierd worden. Ook hier zie je weer verschillen in de financieringsbronnen die worden aangeboord om te gebruiken voor de verschillende keuzes. Zie hieronder het overzicht: 

• Vakantiegeld
• Overuren
• Bonus
• (deel) Bovenwettelijke vakantiedagen
• Mobiliteitsbudget
• Persoonlijk opleidingsbudget
• Salaris en jaarsuitkering
• Vaste toelage (onkostenvergoeding)

Wat ook op het moment een duidelijke trend is, is dat werkgevers inzichtelijk maken hoeveel procent het IKB is bovenop het salaris. Dit zie je ook steeds vaker terug in vacatureteksten, vooral de bank- en verzekeringsbranche is hier erg mee bezig. 

Conclusie

We weten nu 4 dingen:

• De verschillende definities;
• De verschillende werkgevers; 
• De keuzes;
• De financieringsbronnen.

Aan deze zaken kunnen we verschillende key insights koppelen, namelijk de volgende: 

Key insights: 

• Communicatie moet goed op orde zijn, werknemers moeten snel en gemakkelijk keuzes kunnen maken;
• Administratie is een ding;
• Er moeten genoeg keuzes zijn zodat het aansluit bij alle generaties op de werkvloer;
• De financieringsbronnen moeten significant zijn zodat er regelmatig keuzes gemaakt kunnen worden; 

Het IKB biedt een flexibele en inclusieve manier om arbeidsvoorwaarden af te stemmen op de individuele behoeften van werknemers. Door heldere communicatie, goede administratie, voldoende keuzemogelijkheden en significante financieringsbronnen kan een IKB succesvol worden geïmplementeerd en gewaardeerd door medewerkers.

Voor meer informatie over hoe een IKB binnen je organisatie kan worden ingericht, kun je contact opnemen met Alleo. Wij denken graag met je mee en bieden diverse mogelijkheden om het arbeidsvoorwaardenpakket te optimaliseren.

Deze gastblog is geschreven door Paul Brink, eigenaar Not Secondary.